AVRUPA

 

Avrupa Kıtası Kıtalar içinde en küçük 2. kıtadır.

Avrasya olarak bilinen eski dünya kıtasının batısındaki büyük yarımada olan Avrupa, Sami dillerde Erep (yahut Irib) Güneşin Battığı taraf anlamına gelir.

Fenikelilerden Yunanlılara geçen bu ad, Fenikeliler, Eskiçağ'da günümüzdeki Suriye kıyılarında yaşayan Sami kökenli bir halktır. M.Ö. II. binyılın sonundaki savaşlardan sonra sağ kalan kalanların soyundan gelen Fenikeliler, günümüzde Akka'dan Cebeli'ye kadar uzanan dar kıyı şeridinde, başlıcaları Arados, Bybios, Sayda (Sidon), Sur (Tir), Beryhos ve Ugarit olan birçok kent kurup, ünlü erguvan rengi boya, cam, sedir yünü, şarap, silah, metal ve fildişi elsanatları ürünlerinin ticaretiyle zenginleştiler. Lübnan dağları tar

Yunanca'da Europa olmuş ve

Ege Denizi'ne göre batıda bulunan ülkelere bu ad verilmiştir. Kapladığı alan yönünden Ege Denizi, 41'-35' kuzey enlemleriyle 23'-27'/28' doğu boylamları arasında yer alır. Kuzeyden güneye yaklaşık 660km uzanır; genişliği kuzeyde 270, ortada 150, güneyde ise 400km kadardır. Balkan yarımadasının doğu bölümü ile Anadolu arasında yer alan deniz. Çanakkale Boğazı aracılığıyla Marmara Denizi’ne ve Karadeniz’e bağlanan Ege Denizi’i yüzölçümü 214000km2’dir.

Okyanusya'dan sonra en küçük 2. kıta olan Avrupa; batıda

Atlas Okyanusu, kuzeyde

Kuzey Buz denizi ve

Atlas Okyanusu, güneyde

Akdeniz ve doğuda

 ile çevrilidir. Avrupa kıtası güneyde Afrika kıtasına oldukça yaklaşır (

Cebelitarık boğazı 14 km). Güneydoğuda ise Asya ile hemen hemen bitişir (

İstanbul boğazı 0,7 km., Çanakkale boğazı 1,3 km.).

Avrupa'nın doğuda kesin bir sınırı bulunmamakla beraber, kuzeyden güneye Ural dağları,

Ural nehri,

Maniç çukuru, Karadeniz, İstanbul Boğazı ve Çanakkale Boğazı ile Ege Denizinden geçecek hattı sınır kabul edebilir.

Avrupa'nın yüzölçümü 10.523.000 km2 dir. Bu ise yeryüzünün %5'i, karaların % 15'i Avrasya�nın 1/5'i demektir.

Avrupa, yaklaşık olarak harita üzerinde 35 ile 70 kuzey paralel daireleri ile 10 ile 60 doğu meridyenlerinin çerçevelediği bir üçgene benzer. Kıtada 0-4 saat dilimleri yer alır.

Avrupa'nın uç noktaları ise; kuzeyde Kuzey burnu (71° 10' kuzey enlemi), güneyde Mora'nın Matapan burnu (36° 23' kuzey enlemi), Batıda Rocca (Portekiz) burnu (9° 29' batı boylamı), doğuda Ural dağları (60° doğu boylama)'dır. Rocca burnu ile Ural dağları arasındaki uzunluk 5500 km, Kuzey burnu ile Matapan burnu arasındaki genişlik 3800 km'dir.

Öteden beri büyük krallık ve imparatorluklara beşiklik yapmış bu kıta, sanayi devriminden sonra da, gelişmişliğini korumuş ve diğer tüm kıtalara göre sanayileşmesini kısa sürede tamamlamıştır.

Avrupa'nın önemi, konumu, yüz ölçümü, doğal kaynakları, nüfusu ve fiziki özelliklerinden değil, sahip olduğu insan kaynağı ve onun niteliklerinden ileri gelmektedir. İyi eğitilmiş insanlardan oluşan nüfus, bilim ve teknolojide göstermiş olduğu ilerlemeler sayesinde, ekonomik yönden de gelişmiş ve yüksek bir hayat standardına ulaşmıştır. Doğal kaynakları az olan Avrupa, bu gelişmesini tamamen insan kaynağının yüksek niteliklerine borçludur. Günümüzde dünyanın en büyük güç odağı olan ABD'nin halkı da çok büyük oranda Avrupa kökenlidir. Ayrıca bilimsel ve teknolojik gelişmelerin kilometre taşları olan önemli buluşların çoğu da Avrupalılar tarafından gerçekleştirilmiştir. Avrupa ülkelerinin her yönden birleşmesini amaçlayan ve bu yolda önemli aşamalar gerçekleştiren Avrupa Birliği, Avrupa'nın dünyadaki gücünü ve önemini daha da artırmaktadır.

Avrupa ülkeleri

1990 yılına kadar Avrupa'da birbirinden farklı siyasal ve ekonomik sistemler ve bunların temsilcilerinden oluşan bloklar mevcuttu. Bunlardan biri, şimdi de mevcut olan çok partili demokratik sistemi ve serbest pazar ekonomisini uygulayan Batı Bloku diğeri ise tek partili sosyalist siyasal sistemle sıkı bir devletçi ekonomiyi uygulayan Doğu Bloku'ydu. Ancak Doğu Bloku'nun lideri olan SSCB'nin ekonomik ve siyasal sisteminin iflas etmesiyle doğu bloku da çökmüştür. Eski Doğu Bloku ülkeleri, ekonomik ve siyasal sistem olarak Batı Blokuna yakınlaşma yolunda önemli adımlar atmışlardır. Çok partili demokratik sisteme ve serbest pazar ekonomisine geçiş yapmanın sancıları atlatılmak üzeredir. Avrupa Birliği'ne yapılan başvurular olumlu karşılanmış ve başvuran ülkeler ile AB arasında uyum çalışmaları sürdürülmektedir. Doğu Bloku'nun askeri örgütü olan COMECON da dağıtılmış ve eski doğu bloku ülkeleri, Batı Avrupa'nın askeri örgütü olan NATO'ya girmek için başvuruda bulunmuşlar ve bu konuda önemli gelişmeler sağlanmıştır. Böylece Avrupa'da 1990 öncesinin askeri, ekonomik ve siyasi kutuplaşması önemli ölçüde ortadan kalkmıştır.

Avrupa ülkeleri coğrafi konumları, yani bulundukları yer ve ekonomik gelişmişlik açıdan; Batı Avrupa ülkeleri, Kuzey Avrupa Ülkeleri (İskandinavya ve Baltık ülkeleri), Akdeniz ülkeleri, Orta Avrupa ülkeleri, Doğu Avrupa ülkeleri ve Balkan Ülkeleri gibi guruplara ayrılmaktadır.

Avrupa'nın genel coğrafî özelliklen maddeler halinde şöyledir;
1- Avrupa bir inkılaplar ülkesidir. Özellikle demokrasi, sanayi ve bilimsel açıdan dünyayı etkileyen inkılapları gerçekleştirmiştir.

2- Nüfus yoğunluğunun fazla olduğu bir kıtadır. Hayat seviyesi yüksektir. Nüfus artışı çok azdır. Hatta bazı ülkelerde nüfus azalması vardır.

3- Avrupa, dünyada ihracat ve ithalatta önde gelen kıtadır. Dünyada üretilen sanayi ürünlerinin üçte biri bu kıtaya aittir.

4- Sanayileşmiş ülkelerin toplandığı bir kıtadır. Birleşik Krallık (İngiltere), Fransa, İtalya ve Almanya sanayileşme açısından çok ileri durumdadır.

5- Çeşitli milletlere mensup insanların yaşadığı Avrupa'da 20'den fazla devlet vardır. Komşu ülkeler arasında dil ve ekonomik açıdan önemli farklar bulunur.